Zaburzenia snu to poważny problem, według badań ok. 30% populacji boryka się z różnymi dolegliwościami na tym tle. Najbardziej znana i powszechnie omawiana jest bezsenność, ale nie jest to jedyne wyzwanie przed pacjentami i lekarzami. Bardzo trudnym schorzeniem jest chociażby narkolepsja, a efektem naszych częstych podróży jest bardzo uciążliwy jet lag.
Sen to zdrowie
Sen to nasza podstawowa potrzeba fizjologiczna, a jego zaburzenia mają negatywny wpływ na funkcjonowanie organizmu, samopoczucie, sprawność intelektualną i fizyczną. Problemy związane z podróżowaniem, takie jak wspomniany jet lag, solidnie dają się we znaki, właśnie przez niewyspanie. Poważne choroby, np. narkolepsja, mogą nie tylko zaburzać codzienne funkcjonowanie, ale wręcz zagrażać utratą zdrowia, a nawet życia.
Zaburzenia snu – klasyfikacja
Zaburzenia snu są ujęte w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych opracowywanej przez WHO. Zgodnie z nią wyróżnia się:
- organicznie zaburzenia snu będące objawem innego schorzenia psychicznego lub somatycznego (np. bezdech senny, narkolepsja i katalepsja)
- nieorganiczne zaburzenia snu – odrębne schorzenie związane m.in. z czynnikami emocjonalnymi (bezsenność nieorganiczna, somnambulizm, koszmary senne).
Poważne zaburzenia snu – narkolepsja
Narkolepsja jest jednym z poważniejszych zaburzeń snu o podłożu neurologicznym. Charakteryzuje ją nadmierna senność w ciągu dnia, której konsekwencją jest niekontrolowane zasypianie, bardzo często w najmniej odpowiednich momentach. Oprócz zaburzenia naturalnego cyklu snu stwarza realne zagrożenie dla życia i zdrowia, np. poprze zaśnięcie w czasie prowadzenia pojazdu czy opieki nad dziećmi.
Objawy narkolepsji:
- napady senności – chory może zasnąć dosłownie w ciągu kilku chwil, nawet podczas rozmowy
- katapleksja – nagły spadek napięcia mięśniowego doprowadzający do bezwładu i osunięcia się chorej osoby
- omamy senne – realistyczne wyobrażenia senne
- paraliż przysenny – uczucie paraliżu ciała przy zachowaniu świadomości (podczas zasypiania lub budzenia się).
Narkolepsja wymaga opieki medycznej, leczenia, ale także przestrzegania pewnych zasad. Ogromne znaczenie ma wiedza i pomoc najbliższych. Należy także zadbać o:
- komfort i higienę snu
- uregulowany tryb życia
- zdrową dietę i ruch
- unikanie stresu i nadmiernej ekscytacji.
Jet lag – skąd ten problem?
Senność bądź problemy z zasypianiem wynikające z dalekich podróży i zmiany czasowej to właśnie jet lag. Zaburzenie naturalnego cyklu dobowego związane z przekraczaniem stref czasowych wywołuje typowe dla jet lag objawy, takie jak:
- senność
- zmęczenie
- kłopoty z koncentracją
- bóle głowy
- rozdrażnienie
Intensywność objawów zależy od wieku, trybu życia, stanu zdrowia. Na ich specyfikę wpływa też kierunek podróży – najsilniejsze są po podróży z zachodu na wschód (skrócenie doby). Senność lub problem z zaśnięciem mocno dotykają także osoby starsze i debiutantów w przekraczaniu stref czasowych.
Komfort i higiena snu
Ze względu na kluczowe znaczenie snu dla naszego zdrowia i funkcjonowania nie można lekceważyć żadnych problemów i zaburzeń w tej sferze. Bardzo istotna jest nasza codzienna higiena snu, czyli zasady takie jak:
- przestrzeganie godzin zasypiania i budzenia
- unikanie niebieskiego światła w miejscu snu
- zdrowa dieta
- wyciszenie przed snem.
Nie ma mowy o komforcie spania bez odpowiedniego łóżka. Należy zadbać zarówno o odpowiedni materac, wygodną, dopasowana poduszkę, jak i pościel czy strój do spania.
Nie bez powodu w artykule na temat jet lag i narkolepsji, czytamy o odpowiednich poduszkach ergonomicznych, które zapewniają optymalne podparcie głowy, szyi, barków i ramion. Redukują naciski, dopasowują się do anatomicznych kształtów, ciężaru i pozycji w czasie snu.